Για μια νέα Αυτοδιοίκηση

Εννέα μόλις μήνες πριν τις κρίσιμες Δημοτικές και Περιφερειακές του 2014, η χώρα συνεχίζει να βιώνει μια πρωτοφανή κοινωνική-οικονομική κρίση, οι πολίτες ζουν μια καταβαράθρωση του βιοτικού τους επιπέδου και η αποσύνθεση του πολιτικού συστήματος, παρά τα δείγματα σχετικής σταθερότητας, βρίσκεται σε εξέλιξη. Η Αυτοδιοίκηση δε μένει αλώβητη. Δε θα μπορούσε άλλωστε αφού βρίσκεται κυριολεκτικά ανάμεσα σε συμπληγάδες πέτρες. Από την μία έχει να κάνει με μία Κυβέρνηση που στο μόνο που έχει διακριθεί είναι οι οριζόντιες λογικές στην προσπάθειά της να εφαρμόσει τις Μνημονιακές Πολιτικές, αλλά και μια δέσμη καταδικασμένων πρακτικών, λογικών και συμπεριφορών του κόσμου της Αυτοδιοίκησης.

Από την άλλη βρίσκεται αντιμέτωπη με δικές της αμαρτίες, με την ατολμία της να «κοιταχθεί στον καθρέπτη» χρόνια τώρα. Ας μην κρύψουμε αλήθειες και ας μην συμβιβαστούμε με το περίφημο «δεχόμαστε πρωτοφανείς επιθέσεις» που διατυπώνουν μια σειρά αιρετοί, σπρώχνοντας κάτω από το χαλί τα έντονα φαινόμενα κατασπατάλησης πόρων, πελατειακής λογικής, επιβάρυνσης των οικονομικών των Δήμων με αλόγιστους διορισμούς, τα φαινόμενα αδιαφάνειας και διαφθοράς τα οποία δυστυχώς δεν ήταν και δεν είναι περιορισμένα. Αυτή ήταν και είναι η σκληρή πραγματικότητα. Η Αυτοδιοίκηση από ελπίδα προόδου μετατράπηκε σε παράρτημα και κακέκτυπο ενός σπάταλου, αναποτελεσματικού και διεφθαρμένου κράτους.

Γι αυτούς ακριβώς τους λόγους την κρίσιμη ώρα η Αυτοδιοίκηση βρίσκεται ανοχύρωτη, αμήχανη, δίχως στρατηγική , δίχως πρόταση. Ευτυχώς, φαίνεται ότι αυτή η κατάσταση γίνεται ήδη αντιληπτή και ήδη δραστηριοποιούνται δυνάμεις για την υπέρβαση της. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε Έρευνα του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Αυτοδιοίκησης σε συνεργασία με την OPINION POLL στους Δημάρχους της χώρας, το 66.3% των ερωτώμενων απαντούσε ότι το Κίνημα της Αυτοδιοίκησης εν ολίγοις πιάστηκε «αδιάβαστο» μπροστά στις εξελίξεις, αφού δε διέθετε προτάσεις, θέσεις, ενώ το 82% αποφαινόταν ότι το τελευταίο Συνέδριο της ΚΕΔΕ στα Ιωάννινα ήταν κατώτερο των περιστάσεων!

Είτε έτσι, είτε αλλιώς η Αυτοδιοίκηση κινδυνεύει να καταβαραθρωθεί μαζί και με το υπόλοιπο Πολιτικό Σύστημα, αφού σηκώνεται τσουνάμι αμφισβήτησης του ρόλου της. Η απάντηση δε βρίσκεται ασφαλώς σε αμυντικές στάσεις που ως κοινό παρονομαστή έχουν τη λογική «μιλάνε οι Υπουργοί για εμάς», λες και οι πολίτες θα βάλουν ζυγαριά αναποτελεσματικότητας, αδιαφάνειας και διαφθοράς τους συντελεστές του πολιτικού συστήματος. Αυτές είναι λογικές συγκάλυψης, αλλά και καταστροφής για τον θεσμό. 

Η λογική πρέπει να είναι επιθετική λογική αυτοκριτικής, αυτοκάθαρσης, προτάσεων για μια νέα Αυτοδιοίκηση ξεκινώντας από την κατάθεση μιας συνολικής πρότασης για ένα νέο, σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο. Ο «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ» μας τελείωσε. Αποδείχτηκε πρόχειρο, εκσυγχρονιστικό βήμα γραφειοκρατικής αντίληψης. Είχε δε την ατυχία η εφαρμογή του να συμπέσει με την βαθιά κρίση που περνάει η χώρα μας. Χρειάζεται επομένως ένα σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο που θα προσδιορίσει τον ρόλο της Αυτοδιοίκησης και θα σταματήσει το άχαρο παιχνίδι του «τρέχουμε πίσω από τις εξελίξεις».

Βασικά συστατικά του νέου θεσμικού πλαισίου, αλλά και ενός συνολικού πλαισίου δράσης και πρωτοβουλιών για την Αυτοδιοίκηση θα πρέπει αν είναι:

• Επανακαθορισμός του ρόλου του «νέου Δήμου» ιδιαίτερα όσον αφορά την παρέμβασή του στα θέματα ανάπτυξης και καταπολέμησης της ανεργίας, ώστε να μπορεί η Αυτοδιοίκηση να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στην παραγωγική, θεσμική ανασυγκρότηση της χώρας.

• Στήριξη των κοινωνικών δομών, δράσεων και κοινωνικών παρεμβάσεων των Δήμων, ώστε να είναι σε θέση να κρατήσουν όρθια την κοινωνία, τους κοινωνικά αδύναμους, τους άνεργους. Αναζήτηση τρόπων χρηματοδότησης όλου αυτού του πλαισίου δράσης για τη δημιουργία μιας αποτελεσματικής και ολοκληρωμένης ομπρέλας κοινωνικής αλληλεγγύης και προστασίας μέσα στο νέο ΕΣΠΑ (2014-2020).

• Νέοι θεσμοί διασφάλισης της διαφάνειας, της χριστής διοίκησης και διαχείρισης, ενίσχυσης του ανοίγματος της Αυτοδιοίκησης στους πολίτες.

• Ανακατανομή αρμοδιοτήτων Δημάρχου-Δημοτικού Συμβουλίου-Συλλογικών Οργάνων, με τρόπο που να μειωθεί σε πρώτη φάση αυτό το προκλητικά Δημαρχοκεντρικό Σύστημα, που τροφοδοτεί συχνά φαινόμενα αλαζονείας και αδιαφάνειας.

• Βήματα απογαλακτισμού της Αυτοδιοίκησης από την Κεντρική Διοίκηση με αποσαφηνισμένους τους πόρους που θα πάρει, όπως και το μερτικό της στο νέο ΕΣΠΑ για να μπορεί να εργαστεί για έργα ουσίας και όχι έργα βιτρίνας και δημοσίων σχέσεων.

• Κάθετη ρήξη με το σύστημα πελατειακών σχέσεων, τα μετακυλιόμενα στο μέλλον ελλείμματα.

•  Ανάλογα με το εκλογικό σύστημα που τελικά θα επιλεγεί, αποσαφήνιση του ελάχιστου ποσοστού Δημοτικών Συμβούλων που στηρίζουν ένα Δήμαρχο, κάτω του οποίου θα προκαλούνται έκτακτες εκλογές. Είναι απαράδεκτο να παραμένουν στον Δημαρχιακό θώκο Δήμαρχοι, οι οποίοι όχι μόνο έχουν χάσει την «δεδηλωμένη», η οποία ποτέ δεν είχε προβλεφθεί, αλλά στηρίζονται ακόμα και στο 25% των Δημοτικών Συμβούλων!!!

• Νέος – αντικειμενικός τρόπος κατανομής των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων. Είναι παντελώς απαράδεκτο να διατηρούνται bonus για συνενώσεις κοινοτήτων από την δεκαετία του ’80, με αποτέλεσμα Δήμοι της επαρχίας να παίρνουν σημαντικά αυξημένες επιχορηγήσεις σε σχέση με Δήμους ίσου πληθυσμού στα αστικά κέντρα.

• Καμία παραπέρα μείωση στο προσωπικό των Δήμων. Με μειωμένους τους πόρους πάνω από το 50% και του προσωπικού πάνω από 25% οι Δήμοι έχουν φτάσει στα όριά τους. Ταυτόχρονη διασφάλιση πλήρους διαφάνειας στον τρόπο προσλήψεων μέσω Μ.Κ.Ο., προγραμμάτων ΟΑΕΔ και άλλες μορφές.

•  Ολοκληρωμένος οικονομικός-διαχειριστικός έλεγχος στους ΟΤΑ, ξεκινώντας από όλες τις Δημοτικές Επιχειρήσεις. Πλήρης απόδοση ευθυνών σε λογικό χρονικό διάστημα και πορεία εξυγίανσής τους.

• Πλήρης, ολοκληρωμένος έλεγχος του Πόθεν Έσχεν των Δημάρχων της τελευταίας 10ετίας.

Ο διάλογος πάνω σ’αυτούς τους άξονες θα έπρεπε να είχε ξεκινήσει καιρό τώρα, από τα ίδια τα Όργανα της Αυτοδιοίκησης. Κάτι τέτοιο ποτέ δεν έγινε στα σοβαρά. Ο διάλογος για μια νέα Αυτοδιοίκηση θα μπορούσε να αρχίσει από την Πολιτεία. Αυτή προβάλει ένα νέο Νόμο μόνο για το Εκλογικό Σύστημα το οποίο θέλει να το προωθήσει με διαδικασίες express. Πρόκειται για ένα Εκλογικό Σύστημα που παρ’όλα αυτά τα θετικά στοιχεία, θα χαντακωθεί μέσα στην προχειρότητα και τις προφανείς πολιτικές σκοπιμότητες. Είναι σε κάθε περίπτωση όμως, ένας διάλογος που πρέπει να γίνει ΕΔΩ και ΤΩΡΑ. Διαφορετικά, «θα σκοτωθούν παλικάρια» για να εκλεγούν οι νέοι Δήμαρχοι, οι οποίοι θα παραλάβουν ΟΤΑ υπό κλείσιμο, Αυτοδιοίκηση σε παρακμή…